Tử Kỳ Bá Nha

Tử Kỳ di hận thân tiên khứ
Bá Nha suất cầm tạ tri âm


Bá Nha và Tử Kỳ là hai người bạn tri âm thời Xuân Thu Chiến Quốc. Sách Lã Thị Xuân Thu có chép: “Bá Nha gảy đàn, Tử Kỳ ở ngoài nghe trộm”. Tử Kỳ còn khen tiếng đàn của Bá Nha lúc thì “nguy nguy hồ chí tại cao sơn", lúc thì "dương dương hồ chí tại lưu thủy”.

Bá Nha, họ Du tên Thụy, là người nước Sở, nhưng làm quan Thượng Ðại Phu nước Tấn. Bá Nha nổi tiếng là một khách phong lưu văn mặc, lại có ngón đàn tuyệt diệu nhất đời và không bao giờ rời cây Dao cầm yêu quý của mình.

Tử Kỳ, họ Chung tên Huy, là một danh sĩ ẩn dật làm nghề đốn củi để báo hiếu cha mẹ tuổi già nua, nhà tại Tập Hiền Thôn, gần núi Mã Yên, ở cửa sông Hán Dương.


Phần I

Năm đó, Bá Nha phụng chỉ vua Tấn đi sứ qua nước Sở. Trên đường về, khi thuyền đến cửa sông Hán Dương, nhằm đêm Trung Thu sáng trăng, phong cảnh hữu tình, Bá Nha cho lịnh cắm thuyền dưới chân núi Mã Yên để thưởng ngoạn. Cảm thấy hứng thú, muốn dạo chơi một vài khúc đàn, Bá Nha sai quân hầu lấy chiếc lư ra, đốt hương trầm, xông cây dao cầm đặt trên án. Bá Nha trịnh trọng nâng đàn, so dây vặn trục. Sau đó đặt hết tâm hồn đàn lên một khúc réo rắt âm thanh, quyện vào khói trầm. Chưa dứt bài, đàn bỗng đứt dây.

Bá Nha giựt mình tự nghĩ, dây đàn bỗng đứt thế nầy ắt có người nghe lén tiếng đàn, bèn sai quân hầu lên bờ tìm xem có ai là người nghe đàn mà không lộ mặt. Quân hầu lãnh lịnh lên bờ thì bỗng có người từ trên bờ lên tiếng:

- Xin đại nhân thứ lỗi cho, tiểu dân này đi kiếm củi về muộn, đi ngang qua đây, nghe tiếng đàn tuyệt diệu quá, nên cất bước đi không đành!

Bá Nha cười lớn bảo:

- Người tiều phu nào đó dám nói hai tiếng nghe đàn với ta?

Tiếng nói từ trên núi lại đáp lại:

- Đại nhân nói vậy, kẻ hèn này trộm nghĩ là không đúng. Há đại nhân không nhớ câu nói của người xưa: "Thập nhất chi ấp tất hữu trung tín" (Trong một ấp có mười nhà ắt có người trung tín). Hễ trong nhà có quân tử thì ngoài cửa ắt có người quân tử đến... Nếu đại nhân khinh chỗ quê mùa không người biết nghe đàn, thì cũng không nên khảy lên khúc đàn tuyệt diệu làm gì.

Bá Nha có vẻ ngượng khi nghe câu nói của người tiều phu. Biết mình lỡ lời, liền tiến sát đến mũi thuyền dịu giọng nói:

- Người quân tử ở trên bờ, nếu thực biết nghe đàn, biết vừa rồi ta khảy khúc gì không?

- Khúc đàn đại nhân vừa tấu đó là: Ðức Khổng Tử khóc thầy Nhan Hồi, phổ vào tiếng đàn, lời rằng:


Khả liên Nhan Hồi mệnh tảo vong
Giáo nhân tư tưởng mấn như sương
Chỉ nhân lậu hạng đan biều lạc

Hồi nãy, đại nhân đang đàn thì đứt dây, nên còn thiếu mất câu bốn là:

Lưu đắc hiền danh vạn cổ dương.


Tạm dịch thơ:

Nhan Hồi mất sớm thật đau thương,
Tư tưởng dạy người tóc bạc sương.
Ngõ hẹp nước bầu cơm giỏ hẩm (1)
Danh hiền lưu mãi cỏi trần dương.
PMTâm

(1) Nhan Hồi vui trong cảnh khốn khổ, sống trong ngõ hẹp chỉ với giỏ cơm và bầu nước.


Phần II

Tử Kỳ tinh thông nhạc lý, tinh tường Dao cầm, thấu rõ lòng Bá Nha qua tiếng đàn, lúc cao vòi vọi, chí tại non cao, lúc thì mênh mông trời nước bao la, ý như nước chảy. Bá Nha vô cùng bái phục và xin kết nghĩa anh em. Trước khi chia tay, hai người hẹn gặp lại năm sau cũng tại chốn nầy.

Mùa thu năm sau, khi Bá Nha trở lại Mã Yên thì Tử Kỳ, vì bệnh, mới chết mộ còn chưa xanh cỏ. Chung lão, thân phụ của Tử Kỳ đưa Bá Nha đến mộ. Bên phần mộ Tử Kỳ, Bá Nha lạy và khóc nức nở rằng: Hiền đệ ơi, lúc sống anh tuấn tuyệt vời, nay chết, khí thiêng còn phảng phất, xin chứng giám cho ngu huynh một lạy ngàn thu vĩnh biệt.

Lạy xong, Bá Nha gọi đem Dao cầm tới, đặt lên phiến đá trước mộ, ngồi xếp bằng trên mặt đất một cách nghiêm trang, so dây tấu khúc "Thiên thu trương hận", tiễn người tri âm tài hoa yểu mạng. Tiếng đàn đang réo rắt bỗng trầm hẳn xuống. Gió rừng thổi mạnh, mây đen kéo lại, u ám bầu trời, hồi lâu mới tan. Bá Nha ngưng đàn. Gió ngừng rít, trời trong sáng trở lại, chim ai oán lặng tiếng. Bá Nha nhìn Chung lão thưa:

- Tử Kỳ đã về đây chứng giám cho lòng thành của tiểu sinh. Cháu vừa đàn khúc đoản ca để viếng người tri âm tài hoa mệnh yểu, và xin đọc thành thơ đoản ca này:


Ức tích khứ niên thu
Giang biên tằng hội quân
Kim nhật trùng lai phỏng
Bất kiến tri âm nhân
Đãn kiến nhất bôi thổ
Thảm nhiên thương ngã tâm
Thương tâm thương tâm phục
Bất nhẫn lệ phân phân
Lai hoan khứ hà khổ
Giang bạn khởi sầu vân
Tử kỳ tử kỳ hề
Nhĩ ngã thiên kim nghĩa
Lịch tận thiên nhai vô túc ngữ
Thử khúc chung hề bất phúc đàn
Tam xích dao cầm vị quân tử.


Tạm dịch thơ:

Từ nhớ đến mùa thu năm trước
Bến trường giang gặp bạn cố nhân
Năm nay lại đến Giang Tân
Giòng sông lạnh ngắt cố nhân đâu rồi
Buồn chỉ thấy nấm mồ bên núi
Cõi ngàn năm chia cắt đau lòng
Ôi thương tâm, ôi thương tâm
Sụt sùi lai láng bao hàng lệ rơi
Mây sầu thấp thoáng chân trời
Đêm vui đổi lấy một đời khổ đau
Tử Kỳ ơi, Tử Kỳ ơi
Ngàn vàng khôn chuộc được bầu tâm can
Thôi từ nay, thôi phím đàn
Ngàn thu thôi hết mơ mòng cố nhân...
Khuyết Danh

Tạm dịch nghĩa:

Nhớ đến mùa thu năm trước
Từng gặp bạn bên bờ sông
Hôm nay trở lại tìm
Không thấy người tri âm
Chỉ thấy một nấm mộ đất
Thảm thiết đau thương lòng ta
Ôi thương tâm! Lại thương tâm!
Không cầm được nước mắt ròng ròng
Vui đến rồi đi, còn lại đau khổ
Mây sầu trổi lên bên ven sông
Tử Kỳ hởi! Tử Kỳ ơi!
Em và anh có nghĩa ngàn vàng
Dù có đến tận vô bến bờ cũng không nói hết lời
Vậy khúc nhạc nầy cũng dứt không đàn nữa
Dao cầm ba thước chết luôn theo em.


Phần III

Lời thơ vừa dứt, Bá Nha vái cây Dao cầm một vái, tay nâng Dao cầm lên cao, đập mạnh xuống tảng đá. Dao cầm vỡ tan nát tung từng mãnh, trụ ngọc, phím vàng rơi lả tả.

Chung lão không kịp ngăn, hoảng kinh hỏi rằng:

- Sao đại nhân lại đập vỡ đàn quí giá nầy?

Bá Nha đáp lời bằng bài thơ tứ tuyệt:


Suất toái dao cầm phượng vĩ hàn
Tử Kỳ bất tại đối thùy đàn
Xuân Phong mãn diện giai bằng hữu
Dục mích tri âm nan thượng nan!


Tạm dịch thơ:

Đập nát Dao cầm đau xót phượng (1)
Tử Kỳ không có đàn cho ai
Bốn phương trời đất bao bè bạn
Tìm được tri âm khó lắm thay!
PMTâm

(1) Dao cầm được làm từ phần gổ tốt nhất của cây ngô đồng. Khi xưa vua Phục Hy thấy 5 vì sao rơi vào cây ngô đồng, rồi có chim phượng hoàng đến đậu. Biết là gỗ quí, hấp thụ tinh hoa Trời Ðất, nên vua bảo thợ khéo lấy gổ chế làm nhạc khí gọi là Dao cầm, bắt chước nhạc khí ở Cung Dao Trì.

Theo advite.com

----------------------------------------
Edit theo Son Da Cuong Nhan

Christopher Bofolli: Ông thần quyền lực của một thế giới tí hon

Nghệ sĩ của thành phố Seattle, Christophper Bofolli và bộ ảnh tên Disparity (Chênh lệch), đã được đem đi triển lãm tại các gallery vòng quanh nước Mỹ.

Bạn sẵn sàng cho một câu chuyện “nho nhỏ” chưa? Kể nhé! Nghệ sĩ của thành phố Seattle, Christopher Boffoli, dùng các mẫu người đồ chơi tí hon để chụp những cảnh kỳ lạ nhưng rất tuyệt vời, mô phỏng cuộc sống thật của chúng ta. Bộ sưu tập ảnh này có tên Disparity (Chênh lệch), và nó được đem đi triển lãm tại các gallery vòng quanh nước Mỹ.

Lý do nào khiến nghệ sĩ Christopher sáng tạo ra những tác phẩm này? “Những người tí hon dùng trong bộ ảnh đều được sơn bằng tay, chúng dành để trang trí cho những mô hình xe lửa đồ chơi cỡ HO” (HO: cỡ dùng cho các mô hình xe lửa, tỷ lệ 1:87.1; từ 3.5 mm đến 30.4 cm). Anh giải thích. “Không phải ngẫu nhiên mà lúc tôi khoảng 10 tuổi, tôi và em trai được bố ráp cho một mô hình xe lửa rất lớn, rất công phu. Tất cả mọi thứ trong mô hình đó đều được làm tỉ mỉ, chi tiết. Đặc biệt là, mô hình xe lửa này có vô số người đồ chơi tí hon, vô số mẫu xe hơi, và nhà cửa; bạn có thể tạo ra một thế giới nhỏ và bày chúng lên.”

“Tôi cho rằng bạn sẽ phần nào cảm thấy mình như thần thánh khi bạn có khả năng chỉ huy cả một thế giới, có thể sắp xếp nó theo hứng thú kỳ cục của mình. Dù cho thế giới “thật” có lộn xộn đến đâu chăng nữa, thế giới của những mô hình xe lửa luôn luôn sạch sẽ và hoàn hảo khi bạn nhìn nó từ trên cao.”
Mời các bạn ngắm ảnh của Christopher nhé, còn một bài phỏng vấn nghệ sĩ này, SOI sẽ giới thiệu sau.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

----------------------------------------------------------
Thứ 4, 04/01/2012, 15:15 GMT + 7

Đây là bài phỏng vấn nghệ sĩ Christopher Boffoli – một người thích nghịch những mô hình bé xíu và thích chụp chúng chung với thực phẩm.

.

Như đã hứa, đây là bài phỏng vấn nghệ sĩ Christopher Boffoli – một người thích nghịch những mô hình bé xíu và thích chụp chúng chung với thực phẩm.

Tại sao hầu như mọi cảnh trong hình của anh đều liên quan đến thức ăn?
Tôi luôn luôn thích thú với sự chênh lệnh về kích cỡ cũng như cách các tỷ lệ giữa người và đồ vật hiện hữu chung với nhau. Đề tài này hình như cũng khá phổ biến, có từ thời thế kỷ 18, với tác phẩm Những cuộc phiêu lưu của Gulliver do nhà văn Jonathan Swift sáng tác, rồi sau đó lan ra đến mảng truyền hình và phim; thời năm 70 thì có Dr. Shrinker của Sid và Marty Kroft; thời năm 80 thì có The Incredible Shrinking Woman, Honey I Shrunk the Kids, Innerspace; toàn những tác phẩm tôi xem lúc nhỏ. Vào thời kỳ đầu của điện ảnh, các nhà làm phim cũng đã dùng những thủ thuật quay để kịch tính hóa sự chênh lệch về kích cỡ giữa người và, ví dụ nhé, một con côn trùng khổng lồ hay gì đấy đại loại thế.

Giống như mọi cậu bé, tôi từng ráp xe đồ chơi, ráp mô hình máy bay, mô hình tàu. Tôi cũng sưu tập rất nhiều mô hình xe hơi matchbox (loại xe nhỏ như hộp diêm). Lúc bé thì bạn không có quyền gì, người lớn đưa ra quyết định và bạn phải theo. Vậy nên việc dùng trí tưởng tượng để kiểm soát “vận mệnh” của các món đồ chơi trong một thế giới nhỏ bé hơn giúp bạn cảm thấy rằng mình có một quyền hạn nhất định. Và khái niệm “chơi” không chỉ có mỗi một nghĩa là “phí thời gian”. Dù bạn là đứa trẻ đùa giỡn trong sân hay là con sư tử con trên đồng cỏ Châu Phi, bằng một cách khéo léo nào đấy, bỏ thời gian chơi giúp bạn thông minh hơn, cũng như giúp bạn được trang bị đầy đủ hơn để đối mặt với cuộc sống.

Về series ảnh này, thức ăn là một lựa chọn tự nhiên cho phông nền, bởi vì nó là vật gần gũi nhất đối với hầu hết tất cả mọi người. Chưa kể, thức ăn rất đẹp, nhiều màu sắc, và có nhiều kết cấu rất tuyệt.

.

Phần nào là phần anh thích nhất trong toàn bộ công đoạn dựng cảnh?
Phần nào cũng thú vị cả, từ lúc nghĩ ra ý tưởng, hoặc lúc nhìn thấy một món tươi ngon đúng với mùa của nó* khi đi chợ – một món mà tôi có thể dùng làm nền cho hình; đến việc vừa dựng cảnh trong studio vừa nhảy nhót theo nhạc. Dù vậy, dựng cảnh cũng khá rắc rối. Những mô hình người không tự đứng được một cách dễ dàng. Xếp làm sao cho chúng nhìn không bị giả tạo trước máy chụp hình có thể tốn rất nhiều thì giờ. Nhưng nói chung, nghe ngóng phản ứng của mọi người khi họ xem hình cũng là một phần thú vị không kém việc dựng cảnh.


Anh có thể tiết lộ một số mẹo nhỏ cho những ai có ý muốn thử chụp những pô ảnh giống vậy?
Bạn phải kiên nhẫn. Giống mọi việc khác, mấy tấm hình này trông đơn giản nhưng thực chất lại tốn rất nhiều thời gian để dựng và chiếu sáng. Sau đó còn phải tính tới góc chụp và chiều sâu của khung hình. Thực tập kỹ năng chiếu sáng cũng như học cách trang trí món ăn trước khi chụp cũng rất hữu ích. Quan trọng nhất là phải từ tốn quan sát xem mình đang làm gì. Phần lớn mọi người mua thực phẩm bằng cách quơ lấy một thứ gì đó rồi quăng vào giỏ. Nhưng bạn phải rất cẩn thận trong việc chọn hoa quả hay trái cây, như vậy thì mới có hình đẹp. Cái này cũng liên quan đến đề tài của bộ ảnh, bạn nhìn kỹ sự vật, và cố hiểu những vật quen thuộc này theo một nghĩa khác.

(* Chú thích: Siêu thị bên Mỹ bán đủ thứ, kể cả những loại trái cây/rau/thịt trái mùa, nhưng trái mùa thì trông chẳng đẹp; còn chợ (farmer’s market) thì thường chỉ bán đồ theo mùa, nhìn bắt mắt hơn.)

.

.

.

.

.

.

.

.

.